Pogorszenie sprawności funkcjonalnej, spadek energii, odporności i osłabienie pamięci powoduje utratę niezależności, wstyd  z powodu nieudolności, a co za tym idzie negatywnie wpływa na samoocenę i poczucie wartości starszej osoby.

Zachodzące z upływem lat zmiany pełnionych ról społecznych oraz osłabienie relacji międzyludzkich powoduje, że ktoś, kto był oparciem, autorytetem, pomocą dla innych, przeżywa społeczny regres. Jego pozycja traci na znaczeniu, a on sam potrzebuje pomocy. Teraz opiekun podejmuje decyzje, narzuca swój styl życia, często też oczekuje posłuszeństwa i poucza w sprawach, które kiedyś były domeną podopiecznego – seniora. Zależność od innych stopniowo odbiera poczucie sprawstwa i możliwość samostanowienia.

Dlatego, pełniąc opiekę, należy podejmować starania, aby godność i wolność osobista osoby starszej zostały zachowane. W tej kwestii kluczowa jest komunikacja oparta na zrozumieniu, tolerancji i poszanowaniu potrzeb, nie tylko tych najbardziej podstawowych.

Zasady, którymi warto się kierować:

1. Pozwól decydować

Na ile to możliwe, zawsze zapytaj o zdanie i decyzję w każdej sprawie, nawet tak drobnej, jak zmiana pościeli, wybór pory kąpieli czy spaceru.

2. Akceptuj sprzeciw

Jeśli starsza osoba na coś się nie zgadza, nie ograniczaj się do przekonywania i namawiania, postaraj się ją zrozumieć, poszukaj przyczyny braku zgody.

3. Zamiast narzucać – zaproponuj

Nie stawiaj podopiecznego przed faktem dokonanym, nie załatwiaj wszystkiego bez konsultacji. Zapytaj wcześniej: Co by Pani powiedziała na kilka wizyt rehabilitanta, czy pomogłyby to Pani poczuć się lepiej?

4. Pozwól zrobić „po swojemu” i nie poprawiaj

Starsza osoba, tak jak i młoda, ma swoje przyzwyczajenia, nawyki. Nie krytykuj ich, nie wyśmiewaj i nie lekceważ. Powstrzymaj się od uwag typu: Po co to Pani trzyma, to nic nie warte, trzeba wyrzucić. Jak Pani posłała łóżko, znowu muszę poprawiać.

5. Unikaj zwracania się do starszych osób w formie bezosobowej i używając określeń: „babcia”, „dziadek”

Podeszły wiek nie powoduje, że osoby starsze straciły swoją tożsamość. Zwracanie się w sposób bezosobowy lub infantylny, to nie tylko wyraz braku szacunku, a również podważanie ich prawa do zachowania godności, ageizm i dyskryminacja ze względu na wiek.

6. Poznaj objawy choroby

Jeśli starsza osoba ma demencję, konieczne jest zapoznanie się z symptomami, przebiegiem i skutkami otępienia – świadomość i wiedza pozwoli unikać zniecierpliwienia, złości, a także przykrych dla chorego stwierdzeń i napomnień.

7. Zamiast wypominać słabości, znajdź silne strony

Na ogół łatwiej nam zauważyć i skomentować to, co zostało zrobione niewłaściwie, nieporadnie. Tymczasem zdecydowanie lepsze rezultaty daje pochwała lub chociaż dostrzeżenie włożonego wysiłku. Usłyszenie pozytywnej opinii motywuje osoby starsze do dalszych starań i odbudowuje nadwątlone poczucie własnej wartości. Zamiast: I znowu Pani nachlapała w łazience, lepiej powiedzieć: Cieszy mnie, że nadal próbuje Pani radzić sobie sama w utrzymaniu higieny.

Bibliografia:

Gulla B. i in. Godność i intymność człowieka starszego. Aspekty psychologiczne i prawne. Uniwersytet Jagiellońsk