Seniorzy często wymagają opieki ze strony swoich najbliższych. W związku z tym polskie prawo pracy przewiduje możliwość urlopu w celu jej sprawowania. Jest to urlop w pełni płatny. Jednak nasuwa się pytanie, czy rezygnacja z zatrudnienia powoduje utratę prawa do takiego urlopu. Poniższy artykuł udzieli odpowiedzi na to pytanie. Poruszone zostaną także inne kwestie prawne, w tym świadczenie pielęgnacyjne, obowiązek opieki czy wsparcie finansowe. Komu zasiłek opiekuńczy przysługuje? Jak wygląda płatna opieka nad rodzicami? Czy konieczne jest zwolnienie się z pracy z powodu choroby lub starości bliskiego? Jak wygląda kwestia L4 z tytułu opieki? Ile wynosi wysokość zasiłku opiekuńczego?
Kwestie prawne w opiece nad rodzicami
Płatna opieka nad rodzicami ma na celu pogodzić dwa sprzeczne interesy. Sprawująca ją osoba musi zająć się chorym członkiem rodziny. Jednocześnie jednak potrzebuje dochodów, by móc się utrzymać czy zakupić niezbędne lekarstwa. W tym celu ustawa o świadczeniach społecznych przewiduje państwowe wsparcie dla osób, które muszą zająć się chorym członkiem rodziny. W świetle ustawy za członka rodziny uważa się:
- rodziców
- współmałżonka
- dzieci
- rodzica dziecka
- ojczyma i macochę
- dzieci powyżej 14. roku życia pod warunkiem pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym na czas sprawowania opieki
- teściów
- wnuki
- rodzeństwo
Sprawowanie płatnej opieki nad rodzicami lub innymi członkami rodziny może być sprawowane przez łączny okres 14 dni w danym roku kalendarzowym. Niewykorzystana pula przepada wraz z jego końcem. Kwotę zasiłku na tę okoliczność oblicza się w prosty sposób. Będzie to 80 procent przeciętnej pensji wypłacanej w okresie 12 miesięcy liczonych od ostatniego miesiąca przed okolicznościami, które wywołały konieczność opieki.
Podstawą do wypłaty świadczenia jest wniosek, który ubezpieczony składa we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku rodzica należy złożyć wniosek Z-15B. Składa się go dla osób innych, niż dziecko wnioskodawcy. W przypadku dzieci składa się wzór Z-15A. Do wniosku należy dołączyć wydane przez lekarza zaświadczenie o potrzebie opieki.
Płatna opieka nad rodzicami. Kiedy i komu przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Płatna opieka nad rodzicami jest to świadczenie przyznawane osobom, które rezygnują z pracy, by stale zajmować się poważnie niepełnosprawną osobą. Jest ono świadczeniem osobnym od zasiłku opiekuńczego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyzna je wyłącznie w wypadku, w którym w gospodarstwie domowym rodzica nie będzie innej osoby mogącej się nim zająć. Oznacza to, że jeśli ojciec choruje, a matka jest zdrowa, to ZUS nie wyrazi zgody na świadczenie pielęgnacyjne dla jego córki.
Powstaje pytanie – jakie są warunki uznania danych okoliczności za wspólne gospodarstwo? Okazuje się, że zamieszkiwanie pod jednym dachem nie wystarcza. Należy także wspólnie zarabiać na utrzymanie lokalu czy siebie nawzajem. Kryterium stanowi także wspieranie się w realizowaniu wszelkich spraw związanych z domostwem.
Wypełniony wniosek można przekazać Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych na dwa różne sposoby. Pierwszy wariant to osobiste udanie się do jego siedziby i przekazanie go uprawnionemu urzędnikowi. Jednak opcja ta wiąże się z licznymi komplikacjami – należy przemierzyć nieraz spory dystans, narażając się na korki. Trzeba się także liczyć z możliwością długiej kolejki w Zakładzie.
Drugą możliwością jest droga elektroniczna. ZUS posiada skrzynkę podawczą, do której wniosek można złożyć z wykorzystaniem profilu zaufanego. To rozwiązanie nie wiąże się z komplikacjami logistycznymi.
Świadczenie pielęgnacyjne od 2022 wynosi 2119 złotych. Przyznaje się je, gdy ubezpieczony rezygnuje z pracy lub innej formy zarobkowania, by całkowicie poświęcić się sprawowaniu opieki nad osobą poważnie niepełnosprawną. Rozumie się przez to brak zdolności do samodzielnej pracy i funkcjonowania z powodu komplikacji zdrowotnych.
Opieka nad chorym rodzicem – prawny obowiązek? Czy rezygnacja z pracy jest konieczna?
Na chwilę obecną nie istnieje w polskim prawie przepis, który obligowałby dziecko do opieki nad chorym rodzicem. Oznacza to, że nawet za odmowę wsparcia w poważnej chorobie dziecko nie poniesie żadnych konsekwencji prawnych. Rodzic nie może poprosić sądu lub innego organu o wydanie nakazu opieki. Prawodawca w całości pozostawił tę kwestię sumieniu dziecka. Jedynym jego obowiązkiem jest płacenie alimentów rodzicom w ubóstwie, gdy niemożliwe jest podjęcie przez nich samodzielnej egzystencji.
Natomiast zawsze warto wziąć pod uwagę, że w razie wzięcia na barki zadania, jakim jest opieka nad członkiem rodziny, zarówno na rodzica, jak i opieka nad dzieckiem z niepełnosprawnością, przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego. Wówczas mamy do czynienia z płatna opieka nad rodzicami lub dziećmi.
Wsparcie finansowe w opiece nad rodzicem. Jak pobierać zasiłek opiekuńczy?
Celem omawianego świadczenia jest zapewnienie możliwości długotrwałej opieki nad rodzicem bez ryzyka utraty źródła dochodów. Wynosi on, jak już wspomniano, 80% przeciętnego wynagrodzenia za pracę ubezpieczonego. Nie jest to wysoka kwota, jednak powinna wystarczyć na okres dwóch tygodni. Sytuacja komplikuje się, gdy sytuacja medyczna rodzica jest na tyle poważna, że po 14 dniach pobierania świadczenia dalej wymaga on opieki. Po upływie tego czasu płatna opieka nad rodzicami przestaje obejmować jego dziecko. Co robić w takiej sytuacji?
Można poprosić innych członków rodziny, by teraz to oni wykorzystali swoje prawo. Jednak z najróżniejszych powodów rozwiązanie takie może nie być możliwe. Jeszcze trudniejsza jest sytuacja osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne. Jego kwota jest bardzo niska i może nie wystarczyć na pokrycie kosztów rehabilitacji i leków, nie mówiąc o utrzymaniu gospodarstwa domowego. Dodatkowym benefitem jest założenie Ogólnopolskiej Karty Seniora.
Kuba, nasz redaktor specjalizujący się w tematach związanych z aktywnością fizyczną i zdrowiem. Jego pasją jest jogging i bieganie, co odzwierciedla jego determinację i dążenie do wyznaczonych celów. Pochodzi z Katowic i jest dumny z korzeni śląskich. W życiu dąży do ukończenia maratonu, co symbolizuje jego wytrwałość i siłę ducha. Poza tym jest szczęśliwym mężem i ojcem dwójki wspaniałych dzieci, co dodaje mu motywacji do ciągłego rozwoju i dbania o zdrowie dla dobra rodziny.
